Αρχαίοι φιλόσοφοι και σύγχρονοι ψυχολόγοι έχουν ασχοληθεί με αυτό, με πιο γνωστό από τους τελευταίους τον Ιρβιν Γιάλομ, ο οποίος είχε έθει μάλιστα και στην Αθήνα για ομιλία.
Ο συγκεκριμένος ψυχαναλυτής έχοντας δουλέψει πολύ με ασθενείς σε τελικό στάδιο καρκίνου, είχε έρθει αρκετά κοντά στο μυστήριο του θανάτου και στα διάφορα βιβλία του μεταφέρει στον αναγνώστη τις ιδέες και την γνώση που απέκτησε ως αποτέλεσμα της επεξεργασίας και της επιστημονικής διερεύνησης όλων αυτών των περιστατικών, ανθρώπων στην πιο δύσκολη στιγμή της ύπαρξης τους ως ώντα με συνείδηση της ύπαρξης.
Ένα από τα τελευταία έργα του είναι και το <<στον κήπο του Επίκουρου>>, το οποίο ήταν και το κεντρικό θέμα της ομιλίας του εδώ στην Ελλάδα και όπω3ς φυσικά καταλαβαίνετε, ήταν επηρεασμένο από τον αρχαίο Έλληνα φιλόσοφο τον επίκουρο.
Πιο συγκεκριμένα απόψεις του επίκουρου που ασπάζεται και ο Γιάλομ είναι οι ακόλουθες
<<
Το πιο φρικτό από τα κακά, ο θάνατος, δεν είναι τίποτα για μας (τους επικούρειους), επειδή όταν υπάρχουμε εμείς, αυτός δεν υπάρχει, και όταν επέλθει ο θάνατος, τότε δεν υπάρχουμε εμείς.
Η σωστή γνώση πως ο θάνατος δεν είναι τίποτα για μας, κάνει απολαυστική τη θνητότητα της ζωής, όχι επειδή της προσθέτει άπειρο χρόνο, αλλά επειδή την απαλλάσσει από τον πόθο της αθανασίας.
Η ψυχή είναι θνητή - πεθαίνει μαζί με το σώμα. Δε μένει κανένα μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης που να κινδυνεύει με αθανασία. Συνεπώς, λέει ο Επίκουρος, δεν θα
έχουμε θλίψη για όσα χάσαμε, ούτε συνείδηση, ούτε κανενός είδους φόβο. Όταν μας συμβεί ο θάνατος δεν θα είμαστε εκεί πια, οπότε προς τι ο πανικός; Όπου είναι
ο θάνατος δεν είμαστε εμείς και όπου είμαστε εμείς δεν είναι ο θάνατος. Μετά το θάνατο ακολουθεί η περίοδος της μη-ύπαρξης. Η οποία είναι ακριβώς ίδια με τη
μη-ύπαρξη πριν τη γέννηση. Συνεπώς, προς τι ο πανικός μπροστά στην προοπτική του θανάτου;
>>
Το κεντρικό νόημα του σημείου που τέμνονται οι απόψεις του Γιλαλομ με τη διδασκαλία του επίκουρου, είναι το απλό συμπέρασμα, ότι <<ενώ φυσικός θάνατος μας καταστρέφει, η ιδέα του θανάτου μας σώζει>>, εννοώντας ότι η επίγνωση του αναπόφευκτου τέλους θα έπρεπε να μας κάνει να εστιάζουμε περισσότερο δημιουργικά στο εδώ και το τώρα, προσπαθώντας να διορθώσουμε προβλήματα αντί να δημιουργούμε, να συνάψουμε υγιείς σχέσεις και γενικά να εκμεταλλευόμαστε την περίοδο της ύπαρξης αλλά και συνύπαρξης με άλλους ανθρώπους φτιάχνοντας ένα καλύτερο κόσμο.
Ατυχώς αντί για τη δημιουργική εκμετάλλευση της ιδέας του θανάτου, η ανθρωπότητα προσπάθησε να τον κρύψει κάτω από το χαλάκι, δεν μπόρεσε ποτέ να χαλιναγωγήσει το φόβο της για το θάνατο και να υπερνικήσει το άγχος και τον ατελείωτο πόνο που αυτό προκαλεί.
αντίθετα, αυτό βρέθηκε να είναι εύκολο αντικείμενο προς εκμετάλλευση από τις διάφορες θρησκείες, του χριστιανισμού περιλαμβανόμενου, υπόσχονται αιώνια ζωή, δευτέρα παρουσία, καλύτερο κόσμο μετά κλπ κλπ. για αυτό στο χριστιανισμό μάλιστα μιλάμε για "κοίμηση" νεκρών και για αυτό θέλουν να θάβουν και όχι να αποτεφρώνουν το σώμα, εφόσον αυτό με κάποιο τρόπο στο ξύπνημα θα πρέπει να είναι άθικτο. έτσι λοιπόν με την υπόσχεση μια μεταθάνατον καλύτερης και πιο δίκαιας ζωής , απαλύνεται κάπως ο πόνος της υπάρχουσας, δεν υπάρχει πια λόγος να τη βελτιώσουμε και έτσι καταλήγουμε να δεχόμαστε χωρίς πρόβλημα πολιτικούς κλπ σκοτεινές δυνάμεις όπως λέσχη μπίλντεμπεργκ κλπ, να κυβερνάνε αυτό τον κόσμο , να αποφασίζουν για εμάς χωρίς εμάς, να μας αλλάζουν τα φώτα και εμείς να παραδώσουμε παθητικά τη μοίρα μας σε αυτούς. Σε μια κοινωνία που δε φοβόταν το θάνατο, οι αντιδράσεις όπως καταλαβαίνεται θα ήταν πολύ διαφορετικές. Μια κοινωνία που θα είχε επίγνωση του δανεικού της ζωής, δε θα φοβόταν να τη χαραμίσει σε ένα ευγενή σκοπό, όπως άλλωστε και οι αρχαίοι πρόγονοι μας, με μεγαλύτερο παράδειγμα όλων τους γνωστούς 300, που έγιναν και ταινία.
Επειδή όμως ίσως και οι ίδιοι οι δημιουργοί των θρησκειών καταλαβαίνουν το λίγο των εξηγήσεων και των ερμηνειών που δίνουν, η άλλη ζωή συνήθως τοποθετείται σε ένα κόσμο ψυχών και πνευμάτων τον οποίο κανείς από αυτόν εδώ δε μπορεί α αγγίξει, να ελέγξει και να δει πως; είναι.
Έτσι λοιπόν εντείνεται η νευρικότητα μας, και φτάνει στο αποκορύφωμα της μέσα στην κοινωνία που ζούμε.
όπου να γυρίσεις κια να κοιτάξεις, παντού πρόσωπα που προσπαθούν με κάθε τρόπο να αποφύγουν το γέρασμα.
Από τις μεγάλες αφίσες στο δρόμο μέχρι την τηλεόραση και τα περιοδικά, μέχρι από τους πολιτικούς τους καλλιτέχνες, τους παρουσιαστές μέχρι τελικά τον γείτονα και τη γειτόνισσα μας, παντού εξαφανίζονται οι ρυτίδες, βάφονται τα μ,αλιά, φυτεύονται καινούργια, γίνονται botx, lifting κλπ επεμβάσεις λες και όλα αυτά είναι μια προσπάθεια να τεντώσουμε το λάστιχο του χρόνου να διώξουμε μακρυά από εμάς το άγχος που μας προκαλεί ο χτύπο του βιολογικού ρολογιού.
Αποκομμένα τα μικρά παιδιά από την παραδοσιακή οικογένειά που περιελάμβανε και τους παππούδες, δεν έρχονται πια σε επαφή με τη φθορά του χρόνου.
Επίσης οι κοινωνίας μας είναι έτσι δομημένη, ώστε να χρειάζεσαι και ως εκ τούτου να πιστεύεις ότι ο χρόνος είναι απεριόριστος.
λύκειο, στρατός, σπουδές, μάστερ, μεταπτυχιακά, αναζήτηση δουλειάς και ξαφνικά είσαι 35 χρονών, η μισή ζωή έχει περάσει ήδη από μπροστά σου και εσύ δεν έχεις ξεκινήσει καν. Με την υπόσχεση της καλύτερης ιατρικής, καλύτερης διατήρησης του σώματος κλπ κλπ η ηλικίες σύναψης γάμου όλο και μετατίθενται προς τα 40.
το θέμα είναι όμως ότι ο θάνατος δεν είναι απλά μια διαδικασία που αφορά τον άνθρωπο, είναι διαδικασία που διέπει το ίδιο το σύμπαν.
το ηλιακό μας σύστημα κάποια στιγμή θα χάσει τον ήλιο του, όταν αυτός θα εξαντλήσει το καύσιμο υδρογόνο, δε θα μπορεί να πραγματοποιήσει πλέον πυρηνική
σύντηξη και να παράξει αυτές τις τεράστιες ποσότητες θερμότητας που φτάνουν μέχρι τον πλανήτη μας.
όταν αυτό γίνει τα πάντα θα παγώσουν οδηγώντας κάθε μορφή ζωής όπως την ξέρουμε σε θάνατο, αν βέβαια καταφέρει η ανθρωπότητα να φτάσει σε εκείνο το μακρινό μέλλον και δεν έχει καταστρέψει τα πάντα από μόνης της πολύ πιο πριν.
και γιατί υπάρχει ο θάνατος;
φεύγοντας από τον αβάσταχτο πόνο που προκαλεί, κοιτώντας το σε μακροκοσμική κλίμακα, είναι πολύ απλά μια δημοκρατική διαδικασία... ανακύκλωσης. Μια διαδικασία ανακύκλωσης, που επιτρέπει στη ζωή να συνεχίζει να υπάρχει.
αν δεν πεθαίνανε οι προηγούμενοι, δεν θα είχαμε εμείς τώρα χώρο να υπάρξουμε, νερό να πιούμε, φαΐ να φάμε, το πρόβλημα του υπερπληθυσμού της γης θα υπήρχε σε εκθετικό βαθμό από πολλά χιλιάδες χρόνια πριν και θα είχε αφανίσει κάθε μορφή ζωής.
υπάρχουμε επειδή κάποιοι πέθαναν για να μας κάνουμε χώρο να υπάρξουμε.
πάρτε π.χ την ιστορία με τους δεινόσαυρους οι οποίοι ως γνωστών εξαφανίστηκαν μαζικά από μια δική τους συντέλεια του κόσμου, πιθανόν από μετεωρίτες που χτύπησαν τη γη.
η απουσία τους δημιούργησε τις βασικές προϋποθέσεις να μπορέσει η ζωή με τη σημερινή της μορφή να επικρατήσει.
όταν είχε έρθει ο γιάλομ εδώ για να μιλήσει για αυτές τις πολύ απλές αλήθειες η υποκριτική μας κοινωνία είχε δημιουργήσει χιλιόμετρα ουράς έξω από ο μέγαρο μουσικής. βλέπετε τα βιβλία του έχουν δημιουργήσει φανατικό κοινό.
θα ήθελα όμως να ξέρω πόσοι από αυτούς τους ανθρώπους , που περίμεναν με τις ώρες στη σειρά , είχαν επίγνωση, ότι οι κοινωνίες που είχαν δημιουργήσει οι μπαμπάδες και οι παππούδες τους, κουβαλώντας τη σοφία του επίκουρου γενιά προς γενιά χιλιάδες χρόνια μέχρι της μέρες μας, είχαν ήδη μιλήσει με με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, τον πιο απλό δηλαδή, για τα ίδια ακριβώς ζητήματα και με μεγάλους επιστήμονες των ημερών όπως ο Ίρβιν.
Ας πάρουμε για παράδειγμα δύο τραγούδια, καταρχήν ένα ηπειρώτικο
Ένα βράδυ βγήκε ο Χάρος
για να βρει βιολιά
για να βγει να τραγουδήσει
στη φτωχολογιά.
Φάτε πιέτε και γλεντάτε
όλοι βρε παιδιά,
όποιος πάει στον κάτω κόσμο
δεν ξαναγυρνά.
Ψεύτικη είναι η ζωή μας
πώς να σας στο πω
ένα πρωί και μεσημέρι
και ένα δειλινό.
Φάτε πιέτε και γλεντάτε
όλοι βρε παιδιά,
όποιος πάει στον κάτω κόσμο
δεν ξαναγυρνά.
Τα λεφτά, τα χτήματα
στον Άδη δεν περνούν
σ' άλλον θα τ' αφήσετε
και θα σας βλαστημούν.
Φάτε πιέτε και γλεντάτε
όλοι βρε παιδιά,
όποιος πάει στον κάτω κόσμο
δεν ξαναγυρνά.
όπως βλέπετε, στο παραπάνω τραγούδι, ο χάρος είναι ένας φίλος, πάει στο φτωχολογιά κάνει παρέα μαζί τους θέλει να πιεει και να γλεντήσει, τους μιλάει και τους συμβουλεέυει:
<<Φάτε πιέτε και γλεντάτε
όλοι βρε παιδιά,
όποιος πάει στον κάτω κόσμο
δεν ξαναγυρνά. >>
και για όσους δεν τους αρέσουν τα ηπειρώτικα, ένα νησιώτικο:
Χορέψετε χορέψετε
τα νιάτα να χαρείτε
γιατί σε τούτο τον ντουνιά
δε θα τα ξαναβρείτε
Δώσ' τε του χορού να πάει
τούτη η γης θα μας εφάει
τούτη η γης θα μας εφάει
δώσ' τε του χορού να πάει
Όσοι έχουνε καλή καρδιά
και τακτικά γλεντούνε
μονάχα αυτοί τον ψεύτικο
τον κόσμο θα χαρούνε
Τούτη η γης που την πατούμε
όλοι μέσα θε να μπούμε
όλοι μέσα θε να μπούμε
τούτη η γης που την πατούμε
Χορέψετε χορέψετε
παπούτσια μη λυπάστε
μα εκείνα ξεκουράζονται
τη νύχτα που κοιμάστε
Δώσ' τε του χορού να πάει
τούτη η γης θα μας εφάει
τούτη η γης θα μας εφάει
δώσ' τε του χορού να πάει
η παράδοση μας, είχε τον τρόπο να μας περνάει μεγάλες σοφίες, τις ίδιες που τώρα θα πληρώσετε χρυσές στον ψυχαναλυτή σας ή θα σταθείτε στην ουρά για να ακούσετε από το γιάλομ.
πιστεύω πως όσο προσπαθούμε να αποφύγουμε το θάνατο, άλλο τόσο θα δημιουργούμε ζωές και κοινωνίες που προκαλούν το θάνατο.
(μεταλλαγμένα, ψεκασμοί, ακτινοβολίες, μόλυνση, γρήγορα αυτοκίνητα, στρες, ψυχικές διαταραχές κλπ κλπ)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου